تمرکز جمعیتی

تمرکز جمعیتی در کلان‌شهرهای کشور امروز به یکی از معضلات ترافیکی و زیست محیطی تبدیل شده به طوری که بر اساس اعلام مکرر مقامات وزارت راه‌وشهرسازی 30 درصد جمعیت کشور در 8 کلان‌شهر ایران متمرکز شده است.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، استان تهران با  45درصد، بیشترین سهم از ارزش افزوده بخش مستغلات، کرایه و خدمات کسب‌وکار کشور را در سال 1390 داشته است. استان خراسان رضوی با  7 درصد و البرز با 5درصد پس از استان تهران جای گرفته‌اند.
این سه استان 58درصد از ارزش افزوده بخش مستغلات، کرایه و خدمات کسب وکار کشور را ایجاد کرده‌اند. استان‌های چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و ایلام کمترین سهم از ارزش افزوده بخش مورد نظر را داشته‌اند. 10 استان کشور که در رتبه‌بندی استان‌ها از نظر سهم ارزش افزوده پایین‌ترین رده‌ها را داشته‌اند، جمعا 21/ 5درصد ارزش افزوده بخش مستغلات، کرایه و خدمات کسب وکار کشور را پدید آورده‌اند.
بررسی نتایج سرشماری‌ها نشان می‌دهد که نسبت شهرنشینی ایران از 31‌درصد در سال 1335 به 71‌درصد در سال 1390 رسیده است. به این ترتیب طی نیم‌قرن گذشته جمعیت مناطق شهری بالغ بر 9 برابر شده است. در حال حاضر با معکوس شدن نسبت جمعیت شهری به روستایی، از یکسو مشکلات شهرنشینی و چالش‌های اجتماعی و زیست محیطی ناشی از رشد بی‌رویه شهرها دردسرساز شده و از سوی دیگر خالی شدن مراکز جمعیتی قدیمی به خصوص در مناطق مرزی، آسیب‌هایی را متوجه کشور کرده است.
با این حال، وزارت راه‌وشهرسازی اخیرا پیشنهاد کرد، برنامه‌های ساخت و تامین مسکن، به سمت شهرهای کوچک هدایت شود و از تمرکز ساخت‌وساز در کلان‌شهرها خودداری شود.
حال سئوال اینجاست که برنامه عملی دولت جهت مقابله با معضل تمرکز جمعیت در کلانشهرها چیست؟

هر چند که بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند ممنوعیت صدور هر گونه مجوز صنعتی ولو صنایع نوین(های تک) در شعاع مشخصی از تهران و سایر کلانشهرها می تواند اندکی از جاذبه های جمعیتی این ابرشهرها بکاهد ولی در مقابل گروه دیگری معتقد به اعمال سیاست های تشویقی در شهرهای کوچک می توان شهروندان شهرهای کوچک را از مهاجرت به کلانشهرها منصرف نمود.

به هر روی اگر دولت ها در این چند سال به جای تئوری پردازی اقداماتی عملی در راستای تشویق سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته و شهرهای کوچک انجام می دادند و با اعطای یارانه خدمات(تخفیف در هزینه های آب،برق،گاز و ارتباطات)به شهروندان شهرهای کوچک زیر صد هزار نفرجمعیت و اعطای معافیت های مالیاتی طولانی مدت به صنایع و کسب و کارها در این شهرها جاذبه های زندگی در شهرهای کوچک را پر رنگتر می نمودند شاید امروز دیگر شاهد تمرکز یک چهارم جمعیت کشور در دو استان تهران و البرز و انفجار جمعیت شهرهای اصفهان،مشهد،شیراز ،اهواز و تبریز نبودیم.